Hałas to bardzo subiektywne pojęcie. Kojarzy nam się z głośnym ruchem ulicznym, dworcami, centrami handlowymi, szkołami i restauracjami. A czy hałas jest w szpitalach? Tak, i to na porządku dziennym. Są to wszystkie niepożądane dźwięki, które przeszkadzają pacjentom w odpowiedniej regeneracji, a personelowi w koncentracji nad trudnymi zadaniami.

WHO zaleca, aby poziom dźwięku w szpitalach wynosił 30-35 dB – wtedy jest to odpowiednie środowisko lecznicze dla pacjentów. Poziom ten jest właściwie nieosiągalny, między innymi przez działanie np. wentylacji mechanicznej. Wszystkie pomiary, również te przeprowadzone w Polsce, wskazują na znaczne przekroczenia tych wartości. W badaniu z 2017 roku przeprowadzonego wśród szpitali woj. podkarpackiego, stwierdzono przekroczenia dopuszczalnych wartości w 58% sal chorych [1].

SZPITALE STAJĄ SIĘ CORAZ GŁOŚNIEJSZE

Z biegiem lat placówki służby zdrowia stają się coraz bardziej złożonymi ośrodkami, w których rośnie ilość aparatury medycznej, zaawansowanie możliwości technicznych budynków, a przede wszystkim jest też coraz więcej ruchu personelu medycznego i samych pacjentów. To wszystko wpływa na wzrost poziomu różnych dźwięków w tych obiektach. Badania wykonane na przestrzeni ponad 40 lat wykazały, że równoważny poziom dźwięku w szpitalach wzrósł o około 15 dB w dzień, oraz o 18 dB w nocy [2]. To bardzo dużo, ponieważ ludzkie ucho odbiera 8-10 dB jako dwukrotny wzrost głośności.

Najczęstszymi źródłami dźwięków są ludzie i ich aktywności, m.in. rozmowy i zachowanie pacjentów, odwiedzających oraz personelu, ale również rozwożenie posiłków czy włączone odbiorniki telewizyjne. Do tego dochodzą wszystkie dźwięki wynikające z funkcjonowania samego obiektu: szum wentylacji, windy, brak cichych systemów domykania drzwi. Na oddziałach intensywnej terapii nie bez znaczenia są też częste alarmy sprzętów medycznych, wydające z siebie głośne odgłosy pikania o wysokich częstotliwościach.

WPŁYW HAŁASU NA PACJENTÓW

Na hałas szczególnie narażeni są pacjenci przebywający na oddziałach intensywnej terapii, w salach operacyjnych, na izbach przyjęć, a także noworodki na oddziałach neonatologicznych. Badania naukowe wykazują, że głośne dźwięki sprzętu medycznego, alarmów i głosów ludzkich przyczyniają się do podniesienia poziomu stresu u pacjentów oraz ich rozdrażnienia [3]. Ważnym aspektem jest również odpoczynek i sen osób powracających do zdrowia. Słuch jest tym zmysłem, który działa nieustannie – nasz mózg przetwarza fale dźwiękowe nawet podczas snu. Szacuje się, że nawet do około 40% wybudzeń pacjentów jest spowodowanych przez hałas [4]. Grupą pacjentów najbardziej wrażliwych na dźwięki są noworodki i wcześniaki na OIOM-ach. Chroniczne narażenie na hałas ma niekorzystny wpływ na prawidłowy rozwój i stan zdrowia niemowląt, w tym na funkcjonowanie układu oddechowego, układu krążenia oraz rozwój słuchu [5].

WPŁYW HAŁASU NA PERSONEL MEDYCZNY

Szpitale to również środowisko pracy dla personelu medycznego – jeśli ich komfort jest zaniedbany, w dłuższej perspektywie może to prowadzić do mniejszego zadowolenia z warunków pracy, gorszego samopoczucia i wydajności. Przebywanie w hałaśliwym środowisku z tak wieloma różnymi dźwiękami, powoduje wzrost stresu oraz zmęczenia lekarzy i pielęgniarek, a także wpływa na ich koncentrację, co z kolei zwiększa ryzyko błędów medycznych. Personel medyczny musi podejmować szybkie i ważne decyzje. Zrozumiałość komunikatów i ich interpretacja jest kluczowa dla bezpieczeństwa pacjentów.

OCHRONA PRZED HAŁASEM

Wielu z dźwięków na oddziałach szpitalnych nie da się wyeliminować, a niektóre są wręcz niezbędne do pełnienia podstawowej funkcji hospitalizacji, np. alarmy informujące o stanie zdrowia pacjentów. Istnieją jednak sposoby i pomysły, aby przynajmniej część z nich ograniczyć. Może to być wprowadzenie pewnych środków doraźnych, tj. stosowanie „cichego obuwia”, zatyczek do uszu, instalowania automatów ułatwiających ciche domykanie drzwi czy wyznaczanie stref ciszy. Bardzo ważne jest budowanie świadomości wśród personelu i osób przebywających w szpitalu, w temacie hałasu i odpowiednich sposobów zachowania.

ROLA AKUSTYKI WNĘTRZ

Być może najważniejszą rolę mają jednak osoby odpowiedzialne za budowę, rozbudowy i modernizacje szpitali. To bowiem na tym etapie można ograniczyć wiele niepotrzebnych dźwięków. Minimalne obowiązujące wymagania dotyczące dźwiękoizolacyjności przegród oraz akustyki wnętrz budynków służby zdrowia są określone w rodzinie norm PN-B-02151: Akustyka budowlana. Ochrona przed hałasem. Szczególne znaczenie ma tutaj 4 część normy [6]. Norma stawia wymagania maksymalnego dopuszczalnego czasu pogłosu w pomieszczeniach, odpowiedniej chłonności akustycznej oraz poziomu zrozumienia mowy.

Stosowanie tej normy ma na celu obniżenie poziomu hałasu, ograniczenie zasięgu przestrzennego dźwięku np. na korytarzach, a także zapewnienie odpowiedniej zrozumiałości mowy np. na sali operacyjnej czy w celu poprawnego odbioru DSO w całym budynku. Materiały najczęściej stosowane w szpitalach są twarde i gładkie, silnie odbijające fale dźwiękowe i wzmacniające wszystkie dźwięki w pomieszczeniu. Metodą na spełnienie wymagań normy jest stosowanie materiałów dźwiękochłonnych. Wśród rozwiązań producentów znajdziemy takie systemy, które spełniają najwyższe wymagania higieniczne oraz możliwości czyszczenia i dezynfekcji, dzięki czemu mogą być w bezpieczny sposób użytkowane również w środowiskach medycznych.

PODSUMOWANIE

Pomimo istnienia wielu badań na temat wpływu hałasu na personel i pacjentów, świadomość jak ważną rolę odgrywa otoczenie dźwiękowe w szpitalach jest nadal niewielka. Istotne znaczenie ma sam budynek i to, w jaki sposób wspiera on funkcje danych pomieszczeń i komfort użytkowników. Warto zadbać o odpowiednią akustykę budynku i wnętrz już na etapie projektu budowlanego, aby nie wzmacniać niepotrzebnych dźwięków i ograniczyć ich propagację, wspierając tym samym odpowiednią jakość naszej służby zdrowia.

Jeśli chcesz wiedzieć więcej na temat akustyki wnętrz w służbie zdrowia, skontaktuj się: Monika Sadłowska, Concept Developer Healthcare, Ecophon Saint-Gobain, [email protected]

Źródła:

[1] Książka P., Kulec K., Fugiel D., „Narażenie na hałas w salach chorych w szpitalach : wyniki badań własnych”, Bezpieczeństwo Pracy : nauka i praktyka, 2017.

[2] Busch-Vishniac et al., “Noise Levels in John Hopkins Hospital”, Journal of the Acoustical Society of America, Dec 2005, 118(6), p. 3629-3645.

[3] Hsu, Ryherd, Ackerman, Persson Waye, “Noise Pollution in Hospitals: Impacts and Patients”, J. Clin. Out. Mgmt. 2012, vol. 19.

[4] Gabor, Cooper, Crombach, Lee, Kadikar, Bettger, Hanly “Contribution of the intensive care unit environment to sleep disruption in mechanically ventilated patients and healthy subjects”, Am J Respir Crit Care Med. 2003 Mar 1;167(5):708-15.

[5] Lehman I., Królak-Olejnik B., „Dźwięk na oddziale intensywnej terapii i jego wieloaspektowy wpływ na rozwój noworodka”, Postępy Neonatologii 2019;25(2).

[6] PN-B-02151-4 „Akustyka budowlana. Ochrona przed hałasem w budynkach. Część 4: Wymagania dotyczące warunków pogłosowych i zrozumiałości mowy w pomieszczeniach oraz wytyczne prowadzenia badań”.